Identity area
Reference code
Title
Date(s)
- 1200-1933(M) (Creation)
Level of description
Extent and medium
6587 adet dosyadan oluşmaktadır.
Context area
Name of creator
Biographical history
(1200-1933(M))
Biographical history
Sultan II. Abdülhamid, personelin takibindeki en önemli adım olarak, 1879 yılında devlet hizmetinde çalışan memurların resmi personel kayıtlarının tutulmasını sağlamak amacıyla Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nu kurmuştur.
II. Abdülhamid devrinde Osmanlı devlet teşkilâtında görev alan memurların görevleri süresince gelişim aşamalarını izlemek amacıyla 1879 yılında Dâhiliye Nezâreti’ne bağlı olarak kurulan Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nun ve 1896’da bu komisyonun lağvedilmesiyle onun yerine teşkil edilen Me’mûrîn-i Mülkiyye Komisyonu’nun faaliyetleri sonucu 1879-1909 döneminde düzenlenmiş olup bu dönemde devlet hizmetinde bulunan memurların sicil kayıtlarını ihtiva etmektedir.
Sicill-i ahvâl defterlerine kaydedilen özet biyografiler, memurların devlet hizmetine ilk girdikleri zaman vermek zorunda oldukları “tercüme-i hâl varakası” denilen matbu bir belge ile tercüme-i hâl varakasına eklenmesi zorunlu olan bazı resmî evraklar esas alınarak hazırlanırdı. Tercüme-i hâl varakasında memurun doğum tarihi, baba adı, eğitim durumu, görevleri, eserleri, rütbe ve madalyaları, kazandığı mükâfatlar, aldığı cezalarla ilgili cevaplandırılması istenen sorular bulunurdu.
Sicill-i ahvâl defterlerinin alfabetik fihrist defterleri düzenlenmiştir. Fihrist defterlerine memurların ve babalarının ismi, memuriyetleri, tercüme-i hâl varakalarının numaraları yazılırdı. Bir memurun sicill-i ahvâl defterindeki sicil bilgilerine ulaşmak için memurun adı ve babasının adının bilinmesi yeterliydi. Esas sicil defterleri ve fihrist defterleri gizlilikleri itibariyle sandıklarda saklanırdı. II. Meşrutiyet’in ilânından sonra Kānûn-ı Esâsî’ye göre her daire kendi memurunu kendisi seçeceğinden umumi sicil uygulamasına son verilerek 1909 yılından itibaren her memur için kendi dairesinde özel sicil dosyaları oluşturulmaya başlanmıştır.
Repository
Archival history
Ulema Sicil Dosyaları, İstanbul Şeriye Sicilleri Arşivi’nde bulunan, Meşihat’a bağlı görev yapan memurlara ait sicill-i ahvâl dosyalarının sayısı 6587’dir. Bu dosyalar arasında şeyhülislam, kazasker müftü gibi üst düzey birçok görevlinin yanı sıra kadıların, naiblerin ve daha az sayıda olmakla birlikte çeşitli kademelerdeki şeriye memurlarının dosyaları yer almaktadır.
Dosyalar yaygın olarak ulema sicil dosyaları olarak bilinmelerine rağmen, dosyaların ait oldugu şahısların tamamının ulema olarak değerlendirmek belki doğru değildir. Çünkü dosyalar arasında dini şeri alanda görev yapan her türlü memurun dosyası bulunmaktadrr. Şeyhülislamlar, müftüler, kadılar, naibler, mahkeme-i şeriyye görevlileri, kürsü şeyhleri, vaiz ve imamlar ile birlikte şoförler, santral memurları ve bahçıvanlara ait dosyalar da yer almaktadır.
Immediate source of acquisition or transfer
Bağış (2016)
Content and structure area
Scope and content
The digital copies of 6,835 personal files, the originals of which are housed in the Istanbul Muftī’s Office Mashīkhat Archive, can be examined in the ISAM Library Archive. The files consist of a variety of documents, such as status translations, ijāzatnāme, population and salary certificates of civil servants who served in different accidents, and regions and levels under the office of the shaykh al-islām (grand muftī). Some of the files consist only of envelopes and do not contain the status translations.
Appraisal, destruction and scheduling
Dijital kopyaları kalıcı olarak saklanacaktır.
Accruals
Kapalı Fon
System of arrangement
Ulema Sicil Dosyalarıı, Evrak fonu altında 36 seri şeklinde memuriyetleri esas alınarak sınıflandırılmış olup toplam 6587 dosyadan oluşmaktadır. Dosyalar, Memuriyetleri esas alınarak seriler oluşturulup, şehirlere göre alt serilere ayrılmıştır.
Conditions of access and use area
Conditions governing access
Kapalı arşivdir. Dosyaların katalog bilgisi online erişime açıktır. Belgelerin dijital kopyaları merkezimiz arsiv@isam.org.tr adresinden e-posta ile talep edilebilmektedir.
Conditions governing reproduction
Language of material
- Ottoman Turkish
- Turkish
Script of material
- Arabic
- Latin
Language and script notes
Physical characteristics and technical requirements
Orijinal nüshaları Meşihat Arşivi’nden T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı’na nakledilen Ulema sicil dosyalarının merkezimizde dijital kopyaları mevcuttur.
Finding aids
Ulema Sicil Dosyalarıyla ilgili bilgi ve katalog için ayrıca bkz. Hümeyra Zerdeci, Osmanlı Ulema Biyografilerinin Arşiv Kaynakları, Ankara: TDV Yayınları, 2008. Katalog bilgileri adı geçen eser dikkate alınarak hazırlanıp, geliştirilmiştir.
Allied materials area
Existence and location of originals
Existence and location of copies
Belgelerin dijital kopyaları İSAM Kütüphanesi Arşivi (İKA)'nde muhafaza edilmektedir.
Related units of description
T. C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri
İstanbul Müftülüğü Meşihat Arşivi
Notes area
Note
Koleksiyonun dijital düzenleme ve boyutlandırma işlemi ile sisteme girişleri Kenan Yıldız ve Hatice Aldemir tarafından yapılmıştır.
Alternative identifier(s)
Access points
Subject access points
Place access points
Name access points
Genre access points
Description control area
Description identifier
Institution identifier
Rules and/or conventions used
ISAD-G standardına göre tasnif edilmiştir.
Status
Level of detail
Dates of creation revision deletion
Language(s)
- Ottoman Turkish
- Turkish
Script(s)
- Arabic
- Latin
Sources
Hümeyra Zerdeci, Osmanlı Ulema Biyografilerinin Arşiv Kaynakları, Ankara: TDV Yayınları, 2008.
https://islamansiklopedisi.org.tr/sicill-i-ahval-defterleri
Son devir Osmanlı uleması : (ilmiye ricalinin teracim-i ahvali). / Sadık Albayrak. -- İstanbul : Medrese Yayınları, 1980. 1. c. (VII, 336, 42 s.) : fot., vesika ; 24 cm. -- (Medrese yayınları ; 4) (5 cilt)