31 Mart Vakası sırasında sadrazam olan Hüseyin Hilmi Paşa’nın uzun memuriyet hayatı boyunca bulunduğu görevlerde yaptığı yazışmalardan oluşan koleksiyon son dönem Osmanlı tarihi, İttihat ve Terakkî Cemiyeti, Balkanlar ve Makedonya ile ilgilenen araştırmacılar açısından önemli bir kaynak niteliği taşımaktadır. Hüseyin Hilmi Paşa'nın özellikle Rumeli Müfettişliği sırasında Balkanlarda gelişen ulusal ve uluslararası siyasi gelişmelerde onun resmi ve kişisel yazışmaları önemli bir birincil kaynak özelliği taşımaktadır. Bu müfettişlik dönemine ait belgeler koleksiyonun yarısından fazlasına tekabül etmektedir.
_Manastır
Arşivler'de Manastır için 12 sonuç
Manastır Kumandanı Müşir Osman Paşa'nın İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından meçhul bir mahalle götürülüp burada huzur ve istirahatının temin edildiğine dair Manastır Valisi Hıfzı'nın telgrafının leffen gönderildiğine dair Hüseyin Hilmi Paşa'dan Sadaret'e tahrirat.
İttihat ve Terakki'nin Manastır'daki taburlarının nakline mani olması, genel affa dair bazı zabitlerin tereddütleri, bazı eşkiyanın silah teslim etmesi ve Meclis-i Mebusan'la ilgili bazı meselelere dair Hüseyin Hilmi Paşa'dan Başkitabet'e tahrirat.
Cemiyet-i Fesadiye'nin (İttihat ve Terakki Cemiyeti) Manastır'daki konsoloslara verdikleri tebligatın Fransızca bir nüshasının ekte gönderildiğine dair Başkitabet'e tahrirat. (Tebligat için bkz. HHP, no: 240).
İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Manastır'da ahalinin de katıldığı bir davet tertip ettiğine dair Manastır Valisi Hıfzı Bey'den telgraf.
Manastır'dan Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti'nden Kanun-ı Esasi'nin ilanı ve Meclis-i Mebusan'ın açılışı hakkındaki telgrafın Sadaret'e leffen gönderildiğine dair Hüseyin Hilmi Paşa'dan tahrirat.
Manastır, Üsküp ve Selanik'te Müşir Şükrü ve Ferik Rahmi paşalar tarafından askerlerin erbâb-ı fesada katılımlarının önlenemediği ne gibi önlemler alınacağının bilinemediği ve İttihat ve Terakki'nin bu husustaki tahriklerine dair Hüseyin Hilmi Paşa'dan merkez tahrirat.
İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Manastır'daki konsoloslara verdiği tebligat. (Hakkındaki tahrirat için bkz. HHP, no: 269).
Rubilan Paşa'nın gönderdiği yazının alınmadığı, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Rum ve Bulgar komitelere aynı maksat için çalışacaklarını bildirdiği, Hıristiyan ahalinin zabitler ve Müslümanlarla birleştiği ve Manastır'daki mahpusların bir cemiyet tarafından serbest bırakılacağına dair Sadaret'e gönderilen tahrirat.
İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından kaçırılan Müşir Osman Paşa ve yaralanmış olarak bulunan Osman Hidayet Paşa ve Manastır mıntıkasındaki bu durumdan istifade etmesi muhtemel Rum eşkiyasına dair Hüseyin Hilmi Paşa'dan Müşiriyet'e tahrirat.