Künye Alanı
Referans kodu
Başlık
Tarih(ler)
- 04.05.1969 (Creation)
- 11.01.1796 (Creation)
Tanımlama düzeyi
Miktar ve taşıyıcı ortam
Toplam 3328 evrak, 26 dosyada, 1729 kayıtta tasnif edilmiştir. 2533 belge, 218 Telgraf, 6 berat, 21 matbu kâğıt, 13 gazete, 160 gazete kupürü, 4 harita, 8 fotoğraf, 2 defter, 262 (el yazısı, daktilo, matbu) Fransızca doküman, 30 kitap(çık).
Context Alanı
Provenansı
Biographical history
Hüseyin Hilmi Paşa (Eylül 1855, Midilli - Nisan 1923, Viyana), II. Abdülhamid saltanatında 31 Mart Ayaklanması döneminde (14 Şubat 1909 - 13 Nisan 1909) ve V. Mehmed saltanatında (5 Mayıs 1909 - 28 Aralık 1909) iki defa toplam 10 ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. En etkin ve verimli devlet adamlığı görevini, Vilayet-i Selase’de (Selanik, Kosova ve Manastır) Rumeli Umum Müfettişi olarak icra etmiş ve daha çok bu dönemdeki görevi ile anılmıştır. II. Meşrutiyet’in İlanı’nda sonra Kamil Paşa Kabine’sinde Dahiliye nazırı olmuş (27 Kasım 1908). Son olarak Viyana Sefirliğine getirilen (1912-1918) Hüseyin Hilmi Paşa, elçiliğinin nihayete erdiği 1918 sonrasında da bulunduğu Viyana’dan ülkeye dönmemiş, 1923 yılında burada vefat etmiştir.
Hüseyin Hilmi Paşa’nın doğduğu yer olan Midilli’de Tahrirat Kalemi (1874) olarak başladığı memuriyet hayatı kronolojik olarak şu şekildedir:
- 1881 - Midilli Tahrirat Kalemi mukayyit ve müdür
- 1883 - Aydın Mektupçusu
- 1885 - Suriye Mektupçusu
- 1891- Burdur’da Padişah çiftliklerinin idaresi
- 1893 - Mersin Mutasarrıfı
- 1893 - Maan Mutasarrıfı
- 1897 - Nablus ve Süleymaniye mutasarrıflıkları
- 1897 - Adana Valisi
- 1898-1902 Yemen Valisi
- 2 Aralık 1902-23 Temmuz 1908 – Vilayet-i Selâse’de Rumeli Genel Müfettişliği
- 27 Kasım 1908 - Dahiliye Nâzırlığı
- 13 Şubat 1909-13 Nisan 1909 - Sadrazam
- 5 Mayıs 1909-12 Ocak 1910 - Sadrazam
- 1909-1912 - Ayan Meclisi Azalığı
- 22 Temmuz 1912-28 Ekim 1912 - Adliye Nâzırlığı
- 28 Ekim 1912-1918 - Viyana Sefirliği
Arşiv geçmişi
Hüseyin Hilmi Paşa Evrakı, son dönem Osmanlı tarihi, Balkanlar, Makedonya, İttihat ve Terakki Cemiyeti ile ilgilenen araştırmacılar açısından önemli bilgiler içermektedir. 31 Mart Vak’ası sırasında sadrazam olarak dikkati çeken Hüseyin Hilmi Paşa’nın uzun memuriyet hayatı boyunca bulunduğu görevlerde yapmış olduğu yazışmalar, zengin bir evrak koleksiyonu halini almıştır.
Önemli vazifelerde bulunmuş olan Hüseyin Hilmi Paşa, Midilli Tahrirat Kalemi’nde bir memurken Namık Kemal ile tanışmış ve sonrasında dostlukları ilerlemiştir. Aralarındaki karşılıklı mektuplar evrakın önemli bir bölümünü teşkil etmektedir. Evrak koleksiyonunun yoğunlaştığı dönem, Osmanlı İmparatorluğu’nun parçalanmaya başladığı, isyanların baş gösterdiği bir zaman diliminde II. Abdülhamid tarafından kurulan ve başına Hüseyin Hilmi Paşa’nın tayin edildiği Rumeli Genel Müfettişliği yıllarına (1902-1908) rastlamaktadır.
2006 yılında kataloğu tamamlanan ve araştırmaya açılan evraka, 2016 yılında bir sahaftan satın alınan 78 yeni belge ilâve edilmiştir. Eklenen belgeler, koleksiyonun son 15 kaydında (1714-1728) özet bilgileri yer alan grubu teşkil etmekte olup Hüseyin Hilmi Paşa’nın eşi ve çocukları ve diğer aile bireyleri arasındaki yazışmaları içermekte daha ağırlıklı olarak Hilmi Paşa’nın eşi Zehra Hanım ve kızı Aliye Hilmi Hanım'ın mektupları çevresinde gidip gelmiştir. Söz konusu mektuplarla birlikte evrak koleksiyonu daha da zenginleşmiştir.
Sağlama şekli
Satın alma (09.04.1999, 2016)
İçerik ve Yapı
Kapsam ve İçerik
31 Mart Vakası sırasında sadrazam olan Hüseyin Hilmi Paşa’nın uzun memuriyet hayatı boyunca bulunduğu görevlerde yaptığı yazışmalardan oluşan koleksiyon son dönem Osmanlı tarihi, İttihat ve Terakkî Cemiyeti, Balkanlar ve Makedonya ile ilgilenen araştırmacılar açısından önemli bir kaynak niteliği taşımaktadır. Hüseyin Hilmi Paşa'nın özellikle Rumeli Müfettişliği sırasında Balkanlarda gelişen ulusal ve uluslararası siyasi gelişmelerde onun resmi ve kişisel yazışmaları önemli bir birincil kaynak özelliği taşımaktadır. Bu müfettişlik dönemine ait belgeler koleksiyonun yarısından fazlasına tekabül etmektedir.
Saklama Planı
Tarihi belge niteliği taşıdığından kalıcı olarak saklananacaktır.
Açık Kapalı Fon
Açık Fon
Düzenleme sistemi
Belgeler, Hüseyin Hilmi Paşa'nın görev yaptığı memuriyetlere göre altfonlara ayrılmıştır.
Erişim ve Yararlandırma Koşulları
Erişim
Evrak'ın katalog bilgisi ve belgelerin dijital görüntüleri online erişime açıktır. Belgelerin orjinalleri talep edildiği taktirde merkezimizde incelenebilmektedir.
Çoğaltma
Telif hakkı İSAM'a aittir. Kurum izni alınarak çoğaltılabilir, referans gösterilerek alıntı yapılabilir.
Dili
- Arapça
- İngilizce
- Fransızca
- Osmanlı Türkçesi
- Slav Dilleri
Yazı dili
- Arap
- Latin
Dil ve yazı dili notları
Merkezi idare ile yapılan bazı yazışmalarda şifreli bir alfabe oluşturulmuştur. Bazı telgrafların dili şifrelidir.
Fiziksel özellikler ve teknik gereksinimler
Evrak'ın içeriğindeki belgelerin tamamı kağıttır.
Araştırma araçları
İlintili/Yardımcı Materyaller
Orijinallerin bulunduğu yer
Belgelerin orjinalleri İSAM Kütüphanesi Arşivi (İKA) deposunda muhafaza edilmektedir.
Kopyaların bulunduğu yer
Belgelerin dijital kopyaları İSAM Kütüphanesi Arşivi (İKA)'nde mevcut harddisklerde muhafaza edilmektedir.
Tanımlamanın ilişkili birimleri
Hüseyin Hilmi Paşa’ya ait evrakın bir bölümü de Koç Üniversitesi Suna Kıraç Kütüphanesi’nde yer almaktadır. Koleksiyondaki belgeler Hüseyin Hilmi Paşa’nın, Yemen’deki görevi sırasında yaptığı yazışmalardan oluşmaktadır.
İlgili arşive aşağıdaki link adresinden erişim mümkündür:
https://librarydigitalcollections.ku.edu.tr/collection/huseyin-hilmi-pasa-belgeleri-koleksiyonu/
Notlar Alanı
Alternative identifier(s)
Anahtar Kelimeler
İsim
- Namık Kemal (Konu)
- Enver Paşa (Konu)
- Sadrazam Said Paşa (Konu)
- Resneli Niyazi (Kolağası Ahmed Niyazi) (Konu)
- II. Abdülhamit (Konu)
Tür
Tanımlama Kontrol Alanı
Tanımlama kodu
Kurum kodu
Kurallar ve/veya standartlar
ISAD-G standardına göre tasnif edilmiştir.
Durumu
Ayrıntı düzeyi
Oluşturma ve düzenleme tarihleri
01.01.2006 araştırmaya açılmıştır.
Dili
- Türkçe
Yazı dili
- Latin
Kaynaklar
https://islamansiklopedisi.org.tr/huseyin-hilmi-pasa
Özgür Tilbe, Hüseyin Hilmi Paşa'nın Rumeli Umumî Müfettişliği (1902-1908), Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018. (https://www.academia.edu/88812254/H%C3%BCseyin_Hilmi_Pa%C5%9Fa_n%C4%B1n_Rumeli_Umum%C3%AE_M%C3%BCfetti%C5%9Fli%C4%9Fi_1902_1908_)
Ayrıca Hüseyin Hilmi Paşa ile ilgili tezler, kitaplar ve çok sayıda makale yayınlanmıştır.
Arşivcinin notu
Belgelerin tasnifi Dr. Kenan Yıldız, Ömer Faruk Bahadur, Müslüm İstekli ve Dr. Asiye Kakırman Yıldız; dijitalleştirilmesi Volkan Kuru tarafından yapılmıştır.